پیوست فرهنگی با در نظر داشتن زمان اقدام، سرعت و ابتکار عمل در تدوین، در سه دسته «پیشینی»، «همراه» و «پسینی» جای می گیرد.
پیوست فرهنگی را می‌توان از منظر زمان اقدام، سرعت در تدوین و ابتکار عمل در تولید یک کالا، ارائه خدمت، اجرای پروژه و یا طرح، در سه مسیر دنبال کرد.
در مسیر اول یک هدف فرهنگی از پیش تعیین شده، مورد نظر قرار می گیرد و برای دستیابی به آن، اقدام به طراحی خدمت، محتوا و کالایی می شود. دراین صورت هدف از پیوست نگاری فرهنگی، توسعه فرهنگ است و برای دستیابی به آن، ابزاری تاثیرگذار در اجتماع، طراحی می‌گردد. اینجااست که اصطلاح پیوست فرهنگی در معنای تکمیل و توسعه فرهنگی می تواند به کار گرفته شود. این نوع پیوست را می‌توان «پیوست فرهنگی پیشنی» نامید.
اما اگر قرار بر اجرای طرحی بدون هدف اولیه فرهنگی باشد، در این حالت می‌توان روح فرهنگی در آن دمید و هدف از پیوست نگاری فرهنگی، طراحی خدماتی سازگار با فرهنگ جامعه و به دور از پیامدهای منفی است. به این قسم، «پیوست فرهنگی همراه» گفته می شود که به همراه تولید و ارائه یک کالا یا طرح کلان، نگاه فرهنگی از همان ابتدا شامل فعالیت می‌شود. دانستن این نکته مهم است که گاهی کالاهای فرهنگی اهدافی غیر از فرهنگ را دنبال می‌کنند. این نوع پیوست برای این طرح ها حیاتی است.
اما در حالتی که خدمت یا پروژه ای قبل از نگارش پیوست فرهنگی در جامعه فراگیر و تاثیرگذار شود، هدف از پیوست نگاری فرهنگی ارائه نحوه رویارویی با پروژه برای از بین بردن پیامدهای منفی فرهنگی و البته به خدمت گرفتن آن برای دستیابی به اهداف مطلوب فرهنگی است. در این بخش پیوست فرهنگی پروژه ای، ممکن است به حذف کلی آن بیانجامد! اینگونه پیوست، به عنوان «پیوست فرهنگی پسینی» شناخته می شود. در غالب مواردی که فناوری از خارج از کشور وارد می شود و بدون پیوست نگاری در اختیار عموم جامعه قرار می‌گیرد، پیوست فرهنگی آن از نوع پسینی است و برای رفع مخاطرات آن تلاش می شود. گاه می‌توان با سلامت فرهنگی با آن مواجه شد و گاه می‌توان آن خدمت را در اختیار توسعه فرهنگ گرفت.
با این توضیح اگر خدمت یا پروژه ای قبل از پیوست نگاری فرهنگی در جامعه فراگیر شود، فرهنگ در موضع انفعال قرار می گیرد و تحت تاثیر این پدیده دستخوش تغییر می شود. در این شرایط سرعت در تدوین پیوست فرهنگی مناسب و دقیق، بسیار ضروری است. این همان چالشی است که تاکنون گریبان کشور و امور فرهنگی را به شدت گرفته و مانع رشد و توسعه متناسب اقتصادی به همراه پیشرفت فرهنگی شده است.
پیوست فرهنگی مرجع تخصصی نخبگان در زمینه پیوست فرهنگی
